Epilepsja u dzieci
Padaczka jest jedną z najczęstszych chorób układu nerwowego u dzieci. Słowo „epilepsja” pochodzi z języka greckiego „epilambanein” co znaczy atakować, drgać, owładnąć. Światowa Organizacja Zdrowia (ang. Word Health Organization – WHO) określa epilepsję jako przewlekłe zaburzenie czynności mózgu, o zróżnicowanej etiologii, które charakteryzuje się występowaniem napadów klinicznych.
Epilepsja, jak wynika z badań epidemiologicznych, jest chorobą społeczną, cierpi na nią około 1% ludzi na całym świecie (65 milionów). W Polsce liczba ta wynosi około 400 tysięcy. Padaczka może wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej ujawnia się przed ukończeniem 20 roku życia. Największa zachorowalność jest wśród dzieci do 1 roku życia (75-250/100 000) i osób powyżej 65 roku życia (150/100 000). Wysoki poziom zapadalności wśród tych grup wiekowych spowodowany jest w dzieciństwie działaniem różnych czynników w okresie okołoporodowym i przedporodowym, a w wieku starszym wynika z licznych obciążeń związanych z chorobami współistniejącymi.
Główne przyczyny padaczki u dzieci według Międzynarodowej Ligi Przeciwpadaczkowej to:
- czynniki genetyczne – padaczka jest bezpośrednim wynikiem znanego lub przypuszczalnego defektu pojedynczego genu albo interakcją wielu genów i czynników środowiskowych;
- czynniki strukturalne/ metaboliczne – napady padaczkowe spowodowane są nabytymi lub wtórnymi zmianami chorobowymi;
- czynniki nieznane – padaczki o nieustalonej etiologii.
Padaczka wprowadza w życiu dziecka wiele zmian w sferze psychicznej, fizycznej i społecznej, co w konsekwencji zaburza i utrudnia jego funkcjonowanie i rozwój, edukację przedszkolną i szkolną.
Na powstanie zaburzeń rozwojowych u dzieci chorych na padaczkę mają wpływ pierwotne uszkodzenia układu nerwowego, które powodują napady, zmiany organiczne będące następstwem padaczki, działanie leków przeciwpadaczkowych, a także czynniki środowiskowe.
Przebieg epilepsji nie jest jednolity. Napady mogą przebiegać z różną częstotliwością i natężeniem. U jednych chorych mogą występować krótkie epizody napadowe, u innych przebieg jest gwałtowny, wręcz dramatyczny. W większości przypadków napady występują niespodziewanie. Życie ze świadomością, że napad może wystąpić w każdej chwili wywołuje u chorego lęk, frustracje, poczucie wstydu i braku kontroli nad sytuacją. Wpływa to negatywnie na jakość i poziom życia chorego.
Przystosowanie się do życia z padaczką nie jest łatwe zarówno dla dziecka jak i jego rodziny. Już od momentu uzyskania informacji o rozpoznaniu choroby doświadczają nowej trudnej sytuacji, która wymaga od nich adaptacji i podjęcia walki z narastającymi wyzwaniami.
Rodzice powinni szczerze porozmawiać z dzieckiem na temat choroby i konieczności leczenia. Dziecko należy nauczyć samokontroli swojego organizmu (aura przed napadem), powinno ono znać czynniki, które mogą wywołać u niego atak padaczki i umiejętnie się przed nimi chronić. Również, ważne jest systematyczne przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych, okresowe wykonywanie badań kontrolnych oraz rzetelna kontrola stanu zdrowia u specjalisty (neurologa). Działania te zaburzają beztroskie dzieciństwo i wymagają od chorego ustabilizowanego trybu życia a także wpływają na jego emocje – dziecko ma poczucie uzależnienia od pewnych konwenansów, co może u niego wywołać poczucie ciągłego napięcia, obciążenia i ograniczenia.
Populacja dzieci chorych na padaczkę prezentuje wysoce zróżnicowany poziom rozwoju intelektualnego, od niepełnosprawności intelektualnej do inteligencji wysokiej. Obniżenie sprawności intelektualnej częściej występuje u dzieci dotkniętych cięższą postacią padaczki, z dużymi napadami.
Ponadto u dzieci chorych na padaczkę częściej niż u zdrowych diagnozuje się zaburzenia procesów percepcyjnych i motorycznych, pogorszenie pamięci i uwagi, dysleksję i dysgrafię.
W przebiegu padaczki także często występują zaburzenia psychiczne, które pozostają nierozpoznane lub są niewłaściwie leczone. Należą do nich: depresja, zaburzenia lękowe, psychozy, zachowania agresywne, zmiany osobowości, nadmierna impulsywność i zaburzenia uwagi.
Choroba ta jest dla dziecka trudnym, przykrym doświadczeniem, ale walka z nią jest łatwiejsza, gdy czuje się akceptowane i kochane.
Dziecko z padaczką w przedszkolu – porady praktyczne
Kiedy dziecko jest pod opieką rodziców, starają się oni zapewnić dziecku bezpieczeństwo w każdej sytuacji. W przedszkolu rodzic nie ma możliwości zapobieganiu sytuacji, które dla zdrowych dzieci nie są potencjalnie niebezpieczne. Wielu z nich można jednak zapobiec. Istnieją proste sposoby na zwiększenie bezpieczeństwa dziecka oraz ułatwienie udzielenia mu pierwszej pomocy w razie konieczności.
Prostym zabiegiem zapobiegającym w znacznym stopniu urazom głowy w trakcie napadu jest rezygnacja z ozdób do włosów w przypadku dziewczynek. Piękne spinki i opaski są bardzo niebezpieczne w trakcie napadu, a osoba, która będzie udzielać pierwszej pomocy w zdenerwowaniu może ich nawet nie zauważyć. Spinki są niejednokrotnie bardzo twarde i wypukłe. Uderzenie głową podczas upadku czy w trakcie napadu spinką w podłoże może prowadzić do bardzo niebezpiecznych i bolesnych urazów głowy.
Kolejną kwestią są ubrania zapinane na guziki pod szyją. Jeśli tylko możesz, unikaj takich ubrań dla swojego dziecka. W trakcie napadu bardzo trudno jest rozluźnić takie ubranie pod szyją, a to z kolei jest bardzo istotne w trakcie udzielania pierwszej pomocy.
Naucz dziecko podstawowych informacji na temat jego choroby. Już kilkulatka można nauczyć tego na co choruje oraz jakie leki przyjmuje. Warto by dziecko miało świadomość, co się dzieje przed napadem, jeśli pojawiają się jakieś symptomy zwiastujące napad. Jeśli przed napadem dziecko skarży się na ból głowy, naucz je, by zawsze ten fakt zgłaszało Tobie, wychowawcy lub innej osobie dorosłej, która może mu w tym momencie pomóc.
Opracowanie:
Barbara Barszczyk
BIBLIOGRAFIA
- Antoszewska B.: Dziecko – problemy medyczne, psychologiczne i pedagogiczne. Heurystyczny wymiar ludzkiej egzystencji. Wydawnictwo edukacyjne Akapit, Toruń 2011
- Dunin-Wąsowicz D.: Padaczka i inne zaburzenia napadowe u dzieci. Medical Tribune Polska, Warszawa 2013
- Gęca-Martyniuk A., Papuć E., Tynecka-Turowska M. i in.: Wpływ wybranych czynników na codzienne funkcjonowanie psychospołeczne chorych na padaczkę.
- Góralczyk E.: Choroba dziecka w twoim życiu. Wyd. Centrum Medyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN, Warszawa 1996
- Jakoby A.: Czynniki determinujące jakość życia chorych na padaczkę. Neurologia Po Dyplomie. 2010
- Jaracz K., Kozubski W.: Pielęgniarstwo Neurologiczne. PZWL, Warszawa 2008
- Jędrzejczak J.: Padaczka. Wyd. Czelej, Lublin 2006
- Jędrzejczak J., Mazurkiewicz-Bełdzińska M.: Padaczka. Obraz kliniczny napadów padaczkowych. PZWL, Warszawa 2017
- Jóźwiak S.: One są wśród nas. Dziecko z padaczką w szkole i przedszkolu. Informacje dla pedagogów i opiekunów. Wyd. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologicznej, Warszawa 2009
- Maciarz A: Dziecko przewlekle chore. Opieka i wsparcie. Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2006
- Owczarek K.: Oparta na dowodach jakość życia osób z padaczką. Epidemiologia. 2004
- Pilecka W.: Przewlekła choroba somatyczna w życiu i rozwoju dziecka. Problemy psychologiczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002
- Rozenek H., Owczarek K.: Padaczka u dzieci i jej wpływ na wybrane aspekty funkcjonowania rodziny. Neurologia Dziecięca. 2008
- Rozenek H., Owczarek K.: Warunki funkcjonowania chorych na padaczkę wpływające na jakość życia. Neurologia Po Dyplomie. 2010
- Steinborn B.: Leczenie padaczki u dzieci i młodzieży. Termedia, Poznań 2011
- Zachwieja J.: Wpływ wybranych czynników na jakość życia osób z padaczką. Pielęgniarstwo Neurologiczne i Neurochirurgiczne. 2013
www.sebucja.pl/dziecko-z-padaczka-w-przedszkolu/
