Właściwości świeżych soków

Warzywa i owoce zawierają dużo błonnika, który ma właściwości oczyszczające, obniża cholesterol oraz  zmniejsza uczucie głodu.  W świeżych sokach znajdziemy m.in. minerały, witaminy, niezbędne kwasy tłuszczowe, białka, węglowodany i wiele innych cennych związków.

Odkrycie leczniczego działania soków nie jest współczesnym wynalazkiem. Starożytne cywilizacje w odróżnieniu od nas nie znały składu tych dobroczynnych płynów, ale doceniały ich lecznicze działanie. Sokami można wspomagać leczenie i dolegliwości takie jak zmęczenie, stres, brak koncentracji  i dolegliwości fizyczne jak np. przeziębienia czy problemy z układem pokarmowym.

Kwasy owocowe zawarte w jabłkach, truskawkach czy winogronach neutralizują toksyny występujące w wysoko przetworzonej żywności. W soku ananasa występuje bromelaina, która wykorzystywana jest w leczeniu stanów zapalnych. Likopen obecny między innymi w pomidorach i marchwi i to bardzo silny przeciwutleniacz. Chroni  układ pokarmowy przed nowotworami. Zawarte w sokach enzymy wspomagają układ trawienny – biorą udział w przetwarzaniu spożytego przez nas pokarmu.

Sok z kartonika kontra sok z wyciskarki

Siła energetyczna i zawartość witamin w świeżo wyciskanych sokach jest dużo większa od tej w sokach z kartonu. Świeżo wyciskane czy przecierane nie zawierają barwników, czy konserwantów. Popularne kartonowe soki  są  najczęściej sztucznie dosładzane i  rozcieńczane wodą. Sok, który możemy kupić w sklepie, wyprodukowany jest najczęściej z zagęszczonego koncentratu i wody. Nierzadko jest on  pasteryzowany w wysokiej temperaturze która, zabija dobroczynne składniki. Co prawda skład soku możemy sprawdzić na opakowaniu, ale nie sprawdzimy już w jakich warunkach były produkowane. Soki wytwarzane w zakładach przetwórczych mogą zawierać szkodliwe zanieczyszczenia.  Ponad to owoce przeznaczone do produkcji kartonikowych soków i napojów mogą być bardzo niskiej jakości. Powszechną praktyką jest wytwarzanie tych artykułów z tzw. spadów – owoców uszkodzonych i nadgniłych, które nie trafią do normalnej sprzedaży. Wniosek z tego jeden: kupowanie kartonowych soków to zawsze loteria, z ogromną przewagą złych losów.

Składniki zdrowych soków

Aby w pełni wykorzystać  wartości odżywcze owoców i odkryć i bogaty smak, sok należy zrobić samemu. Nie jest to zbyt męczące, ani nie kosztuje wiele. Wystarczy odrobina chęci a rezultat wielokrotnie przewyższa wysiłek. Najchętniej i najczęściej wytwarzamy soki z owoców. Spore grono osób docenia jednak charakterystyczny smak i walory zdrowotne przetworów z warzyw, ziół a nawet nasion. Surowców do wytwarzanie soków są setki – warto poznać możliwości, aby wybrać odpowiedni dla nas smak, wzbogacić codzienne menu  i zrobić coś dla swojego zdrowia. Oto składniki zdrowych soków, które można zrobić samodzielnie.

• Owoce: jabłka, gruszki, czarne porzeczki, pomarańcze, cytryny, grejpfruty, maliny, jeżyny, nektarynki, brzoskwinie, truskawki, kiwi, ananasy, winogrona, limonki, śliwki, wiśnie, arbuzy, jagody, gujawy, mango, owoc passiflory, awokado.
• Warzywa: marchew, buraki, pomidory, szpinak, seler naciowy, brokuły, kapusta czerwona i włoska, ogórek, fasola szparagowa, kalafior, sałata kalafiora, rzodkiewki, papryki (w różnych kolorach), koper, czosnek, rzepa.
• Zioła: liście aloesu, babka, bazylia, mięta, bluszczyk kurdybanek , czeremcha, dziurawiec, iglica pospolita, jarzębina, lepiężnik różowy, lubczyk, łopian, mniszek lekarski, nostrzyk żółty, olcha, pierwiosnek, podbiał, pokrzywa, przywrotnik, rdest ostrogorzki, serdecznik pospolity, tarczyca pospolita, tasznik.

Sposób przygotowania
Należy pamiętać, że w skład przetworu powinny wchodzić produkty świeże i zebrane w odpowiednim miejscu – tzn. z dala od źródeł zanieczyszczeń: zakładów przemysłowych, szos, ścieków itp. Powinno się je zbierać w odległości m.in. 75 metrów od drogi. Trzeba zwrócić uwagę na to, aby składniki nie były popsute. Zgniłe czy spleśniałe składniki należy od razu odrzucić. Najwięcej walorów zdrowotnych ma zwykle skórka, lecz w dobie powszechnego używania pestycydów najlepiej ją usunąć – chyba że mamy pewność co do ekologicznej uprawy.

Pamiętajmy aby przy obieraniu pomarańczy, grejpfrutów i innych cytrusów starać się pozostawić jak najwięcej białej błonki, gdyż w niej znajdują się najwartościowsze składniki: bioflawonoidy oraz witamina C.

Z niektórych owoców np. czarnego bzu i jabłek – należy usunąć pestki, gdyż znajdują się w nich cyjanki. Szkodliwe składniki zawiera również natka marchewki oraz blaszki liściowe selera i rabarbaru. Wszystkie składniki przed wyciśnięciem z nich soku należy dokładnie umyć – a najlepiej wyszorować je szczotką, aby dokładnie usunąć wszelkie zanieczyszczenia i ewentualną warstwę chemikaliów. Warto mieć specjalną szczotkę przeznaczoną tylko do tego celu.

Do wytwarzania soków można użyć wyciskarki, sokowirówki lub blendera. Soki najlepiej przygotować chwilę przed spożyciem, gdyż niestety szybko się psują i tracą dobroczynne właściwości.  Dobrze jest wypić je tuż po wyprodukowaniu lub  przechowywać ( ale niezbyt długo) w lodówce. Jeśli uzyskamy więcej soku niż zamierzaliśmy, możemy go zamrozić i spożywać w formie lodów lub sorbetów.

Sprzęt do produkcji domowych soków

Wyciskarka oddzieli sok od włóknistej masy wchodzącej w skład surowców. Zaletą wyciskarki jest to, że świetnie radzi sobie nawet z ciężkimi do przerobienia na sok składnikami – jak np. listki pietruszki czy zdrewniały korzeń pokrzywy. Możemy ją nabyć w wersji elektronicznej ( taki wariant jest najbardziej skuteczny i nie wymaga dużo czasu na przygotowanie soków) lub obsługiwanej ręcznie (tańszy wariant, ale wiąże się z większym nakładem siły i czasu w przygotowanie soku).

Sokowirówka jest nieco mniej efektywna w działaniu od wyciskarki. Najpierw przeciera składniki a następnie je odwirowuje, oddzielając sok od masy. Trzeba ją dokładnie czyścić – przez to przydatna jest do przerobu tylko niewielkich ilości surowców. Sposób działania sokowirówki sprawia, że uzyskane dzięki niej przetwory mają niższą wartość odżywczą niż w przypadku zastosowania wyciskarki . Sok z sokowirówki jest często mocno spieniony, co nie wszystkim odpowiada. Dużą zaletą sokowirówki jest moc przerobu  i szybki czas produkcji soku.

Do produkcji soków możemy użyć także blendera. To urządzenie jest tańsze od sokowirówki i wyciskarki, ale wymaga większego wysiłku i dokładności przy produkcji  wielu napojów i posiłków. Używając blendera możemy przerobić składniki na gęstą masę o jednolitej konsystencji. Nadaje się do sporządzania soków, musów oraz koktajli owocowych. Niestety podobnie jak sokowirówka, mało skuteczny, gdy trzeba zmierzyć się z takimi składnikami jak korzenie czy włókniste części roślin.

Soki możemy też wyciskać przy użyciu tarki, miseczki, gęstego  sitka i kawałka gazy. Jest to opcja tania, nie wymagająca specjalnego sprzętu ani dostępu do prądu, ale za to dosyć czasochłonna.

Oto kilka wybranych przepisów:

1. Pomarańcza + Grejpfrut
   Taki sok to bogactwo błonnika i bioflawonoidów. Jak wiadomo błonnik wspomaga perystaltykę jelit, daje poczucie sytości czy pobudza ukrwienie jelit.  Co ważne, taki sok należy wypić do 40 minut po wyciśnięciu, po tym czasie przeciwutleniacze ulegają rozkładowi. Przeciwutleniacze wspierają naturalne mechanizmy obronne komórek człowieka, więc są dla nas bardzo istotną substancja roślinną.
2. Jabłko + Pomarańcza + Seler
   W tak niewielkiej bulwie jaką jest seler znajduje się cała masa wartościowych składników: witaminy z grupy B, A, C, fosfor czy wapń to tylko niektóre z nich. Seler pobudza przemianę materii,  usuwając jednocześnie szkodliwe produkty uboczne tego procesu ( np. kwas moczowy), ułatwia trawienie, a nawet likwiduje zaparcia.
3. Jabłko + Marchew + Burak
   Burak również posiada właściwości detoksykacyjne, eliminuje mocznik z organizmu, usuwa szkodliwe drobnoustroje, obniża poziom cholesterolu czy hamuje procesy gnilne w jelitach.
4. Przepisy na soki poprawiające odporność:

• składniki:
  – 3 duże jabłka
  – szczypta imbiru
• składniki:
  – sarść czarnych jagód
  – ćwiartka małego arbuza
  – 2 duże jabłka
• składniki:
  – 0,5 kg pomidorów
  – pół łodygi selera

Puk, puk – otwórz drzwi zdrowym i świeżym sokom! Przyłącz się do owocowej rewolucji.

Opracowanie:
mgr Edyta Rydzewska